वीज ही एक जीवनावश्यक सेवा….ग्राहकांच्या हक्कांसाठी महावितरण सदैव जागरूक

पाँझिटीव्ह वाँचचे सभासद व्हा. शासन मित्र, पाेलीस मित्र, पत्रकार मित्र बना.

विशेष लेखन, साैजन्य – किशोर खोबरे
जनसंपर्क अधिकारी, महावितरण

महावितरणच्या डिजिटल सुविधांमुळे गतिमान व पारदर्शक सेवा…

निमित्त  24 डिसेंबर राष्ट्रीय ग्राहक दिन, ग्राहक हक्कांसाठी महावितरण जागरूक…

ग्राहकांच्या हिताचे संरक्षण व संवर्धन करण्याच्या हेतूने संसदेने 24 डिसेंबर 1986 रोजी ग्राहक संरक्षण कायदा अंमलात आणला. तेंव्हापासून 24 डिसेंबर हा राष्ट्रीय ग्राहक दिन म्हणून साजरा केला जातो. या कायद्यामुळे ग्राहकाला सुरक्षेचा, माहितीचा, निवड करण्याचा, म्हणणे मांडण्याचा, तक्रार करण्याचा आणि निवारण करून घेण्याचा व ग्राहक हक्काच्या शिक्षणाचा अधिकार हे सहा हक्क व अधिकार मिळाले आहेत. विद्युत क्षेत्रात विद्युत कायदा 2003 व्दारे विद्युत निर्मिती, पारेषण व वितरण क्षेत्रात आमुलाग्र सुधारणा स्वीकारल्या. त्यात विद्युत ग्राहकांचे हित जपण्यासाठी तरतूदींचा समावेश आहे. या कायद्यानुसार महाराष्ट्र राज्य विद्युत नियामक आयोगाने विद्युत पुरवठा संहिता, वितरण परवानाधारकांच्या कृतीची मानके आणि पॉवर क्वालिटी विनियम 2021 अंतर्गत ग्राहक सेवेची मानके निश्चित केलेली आहेत.

सध्याचे सुरू असलेले राजकारण हे तुम्हाला प्रतिष्ठेचे व सत्याचे वाटते का? हाेय नाही पता नहीं View Results  Loading ...

ग्राहकांच्या हक्कांसाठी महावितरण सदैव जागरूक आहे. वीज ही एक जीवनावश्यक सेवा आहे. ग्राहकांना अखंडित सेवा पुरविण्यासाठी महावितरण प्रयत्नशील आहे. महावितरणने मीटर वाचन व देयक प्रणालीत सुसुत्रता आणली आहे. केंद्र व राज्य शासनाने ‘इज ऑफ लिव्हिंग’ धोरण स्वीकारले आहे. या धोरणानुसार महावितरणकडून ग्राहकांना तत्परतेने नवीन वीज जोडणी, जलद गतीने तक्रारीचा निपटारा केला जातो आहे.

महावितरणच्या डिजिटल सुविधांमुळे गतिमान व पारदर्शक सेवा महावितरणने मोबाईल ॲप व संकेतस्थळाच्या माध्यमातून डिजिटल सुविधा उपलब्ध करून दिली आहे. त्यामुळे ग्राहकांचा वेळ, श्रम व पैशांची बचत झाली आहे.ऑनलाईन सेवांमुळे नवीन वीज जोडणी, देयक भरणा वा तक्रारींकरिता ग्राहकांना महावितरणच्या कार्यालयात जाण्याची आवश्यकता राहिली नाही. महावितरणकडून ग्राहकांना नोंदणीकृत भ्रमणध्वनी क्रमांकावर दुरूस्तीसाठी वीज बंद, मीटर रिडिंग, देयक, सेवा खंडितची पूर्वसचना इ. ‘एसएमएस’ पाठविले जातात. तरी ग्राहकांनी महावितरण मोबाईल ॲप वा संकेतस्थळावर भ्रमणध्वनी क्रमांक अद्यावत करून घ्यावेत. ग्राहकांना तक्रारीसाठी मध्यवर्ती ग्राहक सुविधा केंद्राची सोय आहे. टोल फ्री क्रमांक 1800-212-3435 / 1800-233-3435, 1912 / 19120 हे ग्राहकांच्या 24 तास सेवेत आहेत. वीजपुरवठा खंडितची तक्रार 022-50897100 या क्रमांकावर मिसकॉल देऊन किंवा 9930399303 या क्रमांकावर No Power हा संदेश 12 अंकी ग्राहक क्रमांकासह पाठवून नोंदविता येते.

विद्युत ग्राहकांसाठी त्रिस्तरीय तक्रार निवारण यंत्रणा…

विद्युत कायदा 2003 मधील कलम 42 (5, 6 व 7) नुसार महाराष्ट्र विद्युत नियामक आयोगाने ग्राहक गाऱ्हाणे निवारण मंच व विद्युत लोकपाल यासंबंधी (ग्राहक गाऱ्हाणे निवारण मंच व विद्युत लोकपाल) विनियम 2020 अधिसूचित केले आहे. या विनियमानुसार त्रिस्तरीय तक्रार निवारण यंत्रणेची रचना करण्यात आली आहे. विद्युत ग्राहकांच्या हिताचे रक्षण करणे व त्यांच्या गाऱ्हाणे निवारणासाठी व्यवस्था करणे, हा विनियमाचा प्रमुख उद्देश आहे. ग्राहक तक्रारीमुळे सेवेत सुधारणा, बदल होण्यास मदत मिळते. विद्युत ग्राहकांच्या तक्रार निवारणासाठी एक त्रिस्तरीय यंत्रणा कार्यरत आहे. महावितरणच्या जिल्हा/मंडळ स्तरावर अंतर्गत तक्रार निवारण प्रणाली, परिमंडळ स्तर ग्राहक गाऱ्हाणे निवारण मंच व राज्यस्तर विद्युत लोकपाल अशी यंत्रणा आहे. राज्यात मुंबई (कोकण, पश्चिम महाराष्ट्र व खान्देश करीता) व नागपुर (मराठवाडा व विदर्भाकरीता) येथे विद्युत लोकपाल आहेत. ही यंत्रणा नैसर्गिक न्यायाच्या मुलभूत तत्वावर कामकाज करेल, ग्राहक हिताचे रक्षण करेल, ग्राहकांना हक्कांची माहिती देईल, ग्राहक तक्रारींचे निवारण सुकरतेने व त्वरेने करेल, असे विनियमात आहे. ऑनलाईन पध्दतीने तक्रार नोंदविण्याची सोय महावितरणच्या www.mahadiscom.in या अधिकृत संकेतस्थळावरील ग्राहक पोर्टलवरील ग्राहक गाऱ्हाणे निवारण टॅबवर उपलब्ध करून दिली आहे.

महावितरणची ग्राहक विषयक भूमिका…

ग्राहक हा सेवेचा केंद्रबिंदू मानून“आमच्याकडे आलेले ग्राहक हे फार मोलाचे आहेत. ग्राहक हे आमच्यासाठी नसून आम्ही ग्राहकांसाठी आहोत. ग्राहक हे आमच्या कामामध्ये व्यत्यय नसून ते आमच्या कामाचा गाभा आहेत. ग्राहक कोणी परके नसून खऱ्या अर्थाने आमचे आधारस्तंभ आहेत. त्यांची सेवा करून आम्ही त्यांच्यावर उपकार करीत नाही तर सेवा करण्याची संधी देऊन तेच आम्हाला उपकृत करीत आहेत.” हा महात्मा गांधी यांचा विचार महावितरणने केंद्रस्थानी ठेवला आहे. ग्राहकांना स्पर्धात्मक दरात विश्वासार्ह,अखंडित व दर्जेदार वीजसेवा उपलब्ध करून देण्यासाठी महावितरण सदैव तत्पर आहे.

ग्राहकांनी जागरूकता बाळगणे आवश्यक…
ग्राहकांनी माहितीपूर्ण असावे. त्यासाठी चौकशी करण्याची वृत्ती ठेवावी. कारण माहिती हेच शस्त्र व शास्त्र आहे. बहुतांश वेळा उद्भवणाऱ्या तक्रारी लक्षात घेता, ग्राहकांनी पुढील बाबतीत जागरूक राहिले पाहिजे,असे कळून येते. नवीन वीज जोडणीसाठी ऑनलाईन पध्दतीने अर्ज दाखल करावा. त्रयस्थ व्यक्तिंकडे कागदपत्रे वा शुल्काची रक्कम सुपूर्द करू नये. त्यामुळे मानसिक व आर्थिक त्रास सोसण्याची वेळ येऊ शकते. वीज जोडणी अर्ज प्रक्रिया अतिशय सोपी व सुटसुटीत आहे. नवीन वीज जोडणीसाठी ए 1 अर्ज नमुना जो ऑनलाईन भरायचा असतो. वीज जोडणी घ्यावयाच्या ठिकाणाच्या वीज संच मांडणीचा मान्यताप्राप्त विद्युत ठेकेदाराचा डी 1 नमुन्यातील अहवाल यासमवेत जागा मालकीचा वा ताब्यात असल्याचा एक पुरावा (उदा.7/12 वा 8 अ /भाडे करारानामा इ.) व ओळखीचा एक पुरावा (उदा.आधार/मतदान ओळखपत्र इ.) ही दोन कागदपत्रे आवश्यक आहेत. औद्योगिक ग्राहकांसाठी वीज भार तपशील व गरज असल्यास नियामकांच्या परवानग्या लागतात. पर्यावरणपूरक गो-ग्रीन सेवेची निवड करून आपले वीज देयक ई-मेलवर स्वीकारावे. आपल्या वीज देयकावरील मीटर रिडिंग व प्रत्यक्ष मीटर रिडिंग वेळोवळी तपासून घ्यायला हवे. सरासरी मीटर वाचनाचे, वाढीव वा कमी वीज बिल असल्यास दुरूस्तीकरिता तत्काळ तक्रार नोंदवावी. नावात,पत्त्यात चूक असल्यास वेळीच दुरुस्तीसाठी आवश्यक कागदपत्रासह अर्ज करणे सोईचे ठरते. मृत्यू, खरेदी-विक्रीमुळे मालकी हक्क बदलल्यास वीज देयकावरील नावात बदल करून घेतला पाहिजे. जागा, इमारतीचा भाडेकरार असल्यास मुदत तपासून वेळीच त्यात नियमानुसार वाढ करून घेणे हिताचे ठरते. वीज भार, ग्राहक वर्गवारी तपासून घ्यावी. नवीन घर, दुकान खरेदी करताना थकबाकीची खात्री करावी. थकीत वीज देयकापोटी पुरवठा खंडित करण्यात आल्यास नियमाने ग्राहकास पुनर्जोडणी शुल्क भरावे लागते.

ग्राहकांनी सेवा व देयक विषयक तक्रारीची नोंद महावितरण ॲप, संकेतस्थळ वा टोल फ्री क्रमांकावर करावी. जेणेकरून मानवी हस्तक्षेप टळून वेळ वाचतो, जलद गतीने तक्रार सोडवणूक होण्यास मदत होते. वीज देयक वा इतर रक्कम रोखीने भरल्यास न चुकता भरणा पावती घ्यावी. कुठेही लेखी अर्ज सादर केल्यास पाठपुरावा करण्यासाठी पोच घ्यावी. फसवणूक टाळण्यासाठी स्थळ भेट देणाऱ्या अधिकारी- कर्मचाऱ्यांकडे विनासंकोच ओळखपत्राची विचारणा करावी. महावितरण कंपनी कधीही वीज देयकांसाठी कुठलीही लिंक पाठवून देयक भरण्यास सांगत नाही. फोन करून बॅंक खात्याची माहिती विचारत नाही. तेंव्हा वीजपुरवठा खंडितच्या बनावट संदेश व फोन कॉल्सना ग्राहकांनी बळी पडू नये. त्याची तक्रार www.cybercrime.gov.in या संकेस्थळावर करावी. ज्या कारणासाठी व ठिकाणासाठी वीज जोडणी घेतली असेल, त्याचसाठी वीज वापर करावा. अनधिकृत वीज जोडणीद्वारे वीज वापर करू नये. विद्युत सुरक्षा नियमांचे काटेकोर पालन करावे. ओल्या हातांनी विद्युत उपकरणे चालू बंद करणे टाळावे. जोड वायर्स वापरणे, उघड्या वायर्स प्लगमध्ये खोबणे टाळावे. थ्री पिन प्लग वापरावे. विद्युत सुरक्षेसाठी वीज मांडणीचे अर्थिंग करुन घ्यावे. नियमित तपासणी, दुरुस्ती करून घ्यावी. वीज संच मांडणीत अर्थ लिकेज सर्किट ब्रेकर्स बसवून घ्यावे. विद्युत उपकरणे आयएसआय दर्जाची वापरावीत.

ग्राहक व महावितरण यांच्यातील सुसंवाद, सहकार्यातून सेवामार्ग सुकर…
ग्राहकांनी आपली कर्तव्ये, तर सेवा पुरवठादार संस्थेने आपल्या सेवाविषयक जबाबदारीचे पालन केल्यास परस्पर हित जोपासले जाते. थेट ग्राहकांच्या संपर्कात येणारे क्षेत्रिय अधिकारी-कर्मचारी व ग्राहक यांच्यातील सुसंवाद, सहकार्यातून तक्रारी वा गाऱ्हाणी उद्भवण्याचे प्रमाण कमी होण्यास मदत होते. ग्राहकांनी हक्कासह कर्तव्याबाबत जागरूक असले पाहिजे. वीजसेवा ही महावितरणची जबाबदारी आहे. महावितरण ही ‘ना नफा-ना तोटा’ या तत्वावर चालणारी सार्वजनिक क्षेत्रातील कंपनी आहे. तेंव्हा ग्राहकांनी मासिक वीज देयक नियमित भरून सहकार्य करावे. देयक वसूली ऐवजी कर्मचाऱ्यांना त्यांच्या तांत्रिक कामावर लक्ष केंद्रीत करता येईल.तसेच ग्राहकांना थकीत देयकामुळे व्याज, दंड भरावा लागणार नाही. मुदतपूर्व देयक भरल्यास तत्पर देयक भरणा सुट मिळेल.

सुरळीत सेवेसाठी तांत्रिक देखभाल-दुरुस्ती आवश्यक असते. नियोजित दिवशी पूर्वसुचना देऊन दुरूस्तीकरिता वीजपुरवठा बंद ठेवण्यात येतो. मात्र कधीतरी विद्युत यंत्रणेत अचानकपणे तांत्रिक बिघाड होऊन, कधी नैसर्गिक आपत्तीमुळे दीर्घकाळ वीज पुरवठा बाधित होतो. अशा क्वचित घडणाऱ्या प्रसंगी ग्राहकांनी संयम बाळगून सहकार्य करायला हवे. ऊन, वारा, पावसाची तमा न बाळगता कार्यक्षेत्रात कर्मचारी लवकर वीजसेवा पूर्ववत करण्यासाठी प्रयत्नशील असतात. क्षेत्रिय स्तरावर काहींवेळा वेगवेगळया कारणांमुळे वादाचे प्रसंग उद्भवतात. तेंव्हा परिस्थिती हाताळताना सनदशीर, कायदेशीर मार्गाचा अवलंब करावा. ग्राहक समाधान हेच महावितरणचे ध्येय आहे.

विशेष लेखन, साैजन्य – किशोर खोबरे जनसंपर्क अधिकारी, महावितरण

पाँझिटीव्ह वाँच युथ असाेशिएन: पाेलीस मित्र, शासन मित्र, पत्रकार मित्र व समाज मित्र चे सभासद व्हा. बारमाही सवलत..आमच्या लाेकप्रिय पाँझिटीव्ह वाँच न्यूज पाेर्टलवर अल्पदरात छाेटी व माेठी जाहिरात द्या.