GOOD INFORMATION-नक्की वाचा; कोल्हापूर.. पर्यटनातून समृद्धीकडे

नैसर्गिक साधन संपदेने समृद्ध असलेला कोल्हापूर जिल्हा जागतिक पर्यटन नकाशावर येण्यासाठी राज्य शासन आणि जिल्हा प्रशासनाचे शर्थीचे प्रयत्न सुरु आहेत. जिल्ह्यातील विविध पर्यटन स्थळांच्या विकासासाठी सुमारे 2 हजार 700 कोटींहून अधिक रकमेचा निधी राज्य आणि केंद्र शासनाकडून मिळवण्यासाठी जिल्हा प्रशासनासह संबंधित विविध विभागांनी प्रस्ताव तयार केले आहेत. यापैकी राज्य पुरातत्व विभागाने तयार केलेला 900 कोटींचा प्रस्ताव राज्य शासनामार्फत केंद्र सरकारच्या पर्यटन मंत्रालयाकडे सादर करण्यात येणार आहे. अंबाबाई मंदिर प्रसाद योजनेचा 91 कोटींचा प्रस्तावही केंद्र सरकारकडे पाठवण्यात येत आहे. तसेच जिल्हा वार्षिक व इतर विविध प्रकारच्या योजनांमधून निधी उपलब्ध करुन देत जिल्ह्यातील पर्यटन स्थळे अधिकाधिक सक्षम बनविण्यावर शासन व प्रशासनाचा भर आहे. यामुळे पर्यटनाच्या माध्यमातून जिल्ह्याचा सर्वांगीण विकास साधला जावून कोल्हापूर जिल्हा अधिक समृद्ध होत आहे..

पर्यटन विकासाला केंद्र व राज्य शासनाचे सहकार्य- कोल्हापूर हा पर्यटनाच्या दृष्टीने समृद्ध जिल्हा असल्यामुळे कोल्हापूर जिल्ह्यातील पर्यटन स्थळांची दुरुस्ती, जतन व संवर्धन करुन जिल्ह्याचा पर्यटनदृष्ट्या विकास साधण्यासाठी केंद्र सरकारकडून भरीव निधीची तरतूद करण्याचे आश्वासन केंद्रीय पर्यटन मंत्री श्रीपाद नाईक यांनी दिले आहे.पुरातत्व विभागाकडील महत्त्वाच्या पर्यटन स्थळांसाठी 900 कोटी रुपयांचा विकास आराखडा पुरातत्व विभागाने तयार केला आहे. तर सार्वजनिक बांधकाम विभागाच्या वतीने सुमारे 1600 कोटींचा श्री क्षेत्र जोतिबा मंदिर प्राधिकरण विकास आराखडा तसेच वन्य जीव विभागामार्फत राधानगरी येथील दाजीपूर अभयारण्य, हत्तीमहल विकासासाठी ईको टूरिझम योजनेतून सुमारे 100 कोटींचा विकास आराखडा राज्य शासनाकडे सादर करण्यात येणार आहे. श्री अंबाबाई मंदिर, श्री जोतिबा मंदिरासह रांगणा, पन्हाळा, विशाळगड, पारगड किल्ला अशा महत्वाच्या स्थळांचे जतन, संवर्धन, दुरुस्ती व परिसर विकासाचे आराखडे तयार करुन त्यानुसार नियोजनबध्द विकास कामे केली जाणार आहेत. पन्हाळा ते विशाळगड दरम्यान ट्रेकींग मार्गावर आवश्यक त्या सोयी-सुविधा व दिशादर्शक फलकही लावण्यात येणार आहेत. यासह जिल्ह्यातील विविध पर्यटन स्थळांचे विकास आराखडे सार्वजनिक बांधकाम विभाग, वन विभाग, महानगरपालिका आदी विभागांनी तयार केले असून ते जिल्हा प्रशासनामार्फत लवकरच राज्य व केंद्र सरकारकडे सादर करण्यात येतील.

जिल्ह्यात पर्यटनाला पोषक वातावरण आहे. येथील अनेक ठिकाणांना ऐतिहासिक, धार्मिकदृष्ट्या महत्व असून जिल्ह्याच्या पर्यटन विकासाला जास्तीत जास्त निधी मिळवण्यासाठी पालकमंत्री हसन मुश्रीफ, जिल्ह्यातील लोकप्रतिनिधी, जिल्हाधिकारी राहुल रेखावार तसेच विविध विभाग प्रयत्नशील आहेत. या निधीतून जिल्ह्यातील पर्यटन स्थळांची दुरुस्ती, जतन व संवर्धन करण्याबरोबरच पर्यटकांना दर्जेदार सोयीसुविधा देवून जिल्ह्याचा सर्वांगीण विकास साधला जाईल.

^{पर्यटन स्थळांच्या विकासासाठी व मूलभूत सुविधांसाठी जिल्हा वार्षिक योजनेतून अनुदान देण्यात आले आहे. यातून भवानी मंडप येथील हूजूर पागा इमारत येथे स्वच्छतागृहाचे बांधकाम करण्यात आले आहे. तसेच पन्हाळा ते पावनखिंड या ऐतिहासिक मार्गावर पदभ्रमण करणाऱ्या शिवभक्तांच्या विश्रांतीसाठी शाहूवाडी तालुक्यातील आंबेवाडी येथे सभागृह बांधण्यात येत आहे. त्याचबरोबर राधानगरी धरण स्थळावरील राजर्षी शाहू महाराज माहिती केंद्राच्या परिसराचे सुशोभीकरण तसेच आजरा तालुक्यातील रामतीर्थ, चंदगड तालुक्यातील पारगड, शिरोळ तालुक्यातील खिद्रापुर, हातकणंगले तालुक्यातील रुकडी येथील हजरतपीर राजेबागस्वर दर्ग्याच्या ठिाकणी भाविकांना सुविधा पुरविण्यात येणार आहेत. यासह जिल्ह्यातील विविध तालुक्यांमधील पर्यटन स्थळी जाणाऱ्या रस्त्यांची दुरुस्ती, काँक्रिटीकरण, खडीकरण, डांबरीकरण, अंतर्गत गटार व्यवस्था, वाहनतळ, परिसराचे सुशोभीकरण, जमीन सपाटीकरण व भाविकांना सोयी सुविधा पुरविण्यात येत आहेत. त्याचबरोबर कणेरी मठ येथे निवास व्यवस्थेच्या ठिकाणी पाणीपुरवठा करणे, सोयी सुविधा देणे रस्त्याच्या कडेच्या संरक्षक भिंतींचे बांधकाम, पेव्हींग ब्लॉक बसविणे, गावांतर्गत सोयी सुविधा, स्वच्छतागृह व परिसराची सुधारणा, पिण्याचे पाणी व स्वच्छतेसाठीच्या पाण्याची व्यवस्था, टाक्या बसवणे व नळ कनेक्शन आदी 11 कोटी 30 लाखांची कामे सुरु झाली आहेत.}

हातकणंगले तालुक्यातील मौजे रुई येथील प्राचीन व्यंकटेश मंदिर परिसराचे सुशोभीकरण व अन्य कामे करण्यात येणार आहेत. रुई येथील पीर हजरत अब्दुल मलिक दर्ग्याच्या परिसराचे सुशोभीकरण होणार आहे. मौजे साजणी येथे ऐतिहासिक शाहू महाराज तलाव परिसरात सुशोभीकरण करण्यात येणार आहे. मौजे पट्टणकोडोली येथे बिरदेव मंदिर यात्रा परिसर रस्त्याचे डांबरीकरण, पेव्हिंग ब्लॉक बसवणे, काँक्रिटीकरण करण्यात येणार आहे. कुंभोज येथील श्रीक्षेत्र बाहुबली येथे यात्री निवास इमारतीचे विस्तारीकरण, मंदिर परिसरातील रस्ता, वाहनतळ, परिसराचे सुशोभीकरण, आळते येथील श्री क्षेत्र कुंथुगिरी येथील अन्नछत्र इमारत व सांस्कृतिक सभागृहाचे बांधकाम करण्यात येणार आहे.

शिरोळ तालुक्यातील नृसिंहवाडी येथील यात्री निवास, दुकान गाळे बांधकाम, पार्किंग व्यवस्था तसेच कल्लेश्वर मंदिर परिसरात विविध विकासकामे व अतिग्रे येथे गावाची प्रवेश कमान उभारण्यात येणार आहे. खिद्रापूर येथील कोपेश्वर मंदिर परिसरात वाहनतळ, नदी घाट व परिसरात सुधारणा करण्यात येणार असून मंदिराची स्वागत कमान व रस्त्याचे बांधकाम होणार आहे.
पन्हाळा तालुक्यातील पुनाळ येथे छत्रपती संभाजी महाराज यांचे अंगरक्षक वीर ज्योत्याजी केसरकर यांच्या स्मारकाकडे जाणारा रस्ता व गटार बांधण्याचे काम होणार आहे. करवीर तालुक्यातील मौजे कणेरी येथे महादेव मंदिर परिसराची सुधारणा करण्यात येणार आहे. आजरा, राधानगरी व भुदरगड तालुक्यातील विविध विविध पर्यटन स्थळांचे सुशोभीकरण व अन्य विकास कामे होणार आहेत.

गगनबावडा तालुक्यातील गगनगिरी मठाचा परिसर विकास, राधानगरी तालुक्यातील कासारवाडी येथील धबधब्यांच्या ठिकाणांचा विकास, दुर्गमानवाड येथील विठलाई मंदिर परिसरातील कामे, मौजे तुरंबे येथील गणेश मंदिर परिसराचे सुशोभीकरण व सभागृह बांधकाम करण्यात येत आहे. आजरा तालुक्यातील सिरसिंगी येथील गोठणदेव मंदिराकडे जाणाऱ्या रस्त्याचे सुशोभीकरण व चाळोबा पर्यटन स्थळाचा विकास, गडहिंग्लज तालुक्यातील श्री महालक्ष्मी मंदिर देवालयाचा विकास आदी विकासकामांना प्रशासनाच्या वतीने निधी उपलब्ध होत असल्यामुळे ग्रामीण व दुर्गम भागातील पर्यटन स्थळांचा विकास साधला जाईल.

 ‘मधाचे गाव पाटगाव’ उपक्रमातून ग्रामीण विकासाला चालना – भुदरगड तालुक्यातील पाटगाव मध्ये ‘मधाचे गाव पाटगाव’हा उपक्रम राबविण्यात येत असून याव्दारे पाटगावसह शिवडाव, अंतुर्ली, मठगाव, भारमलवाडी, डेळे, चांदमवाडी, मानी, तळी, भटवाडी ही गावेही स्वयंपूर्ण होण्यासाठी प्रयत्न होत आहेत. केंद्रीय पर्यटन मंत्रालयाच्यावतीने घेतलेल्या ‘सर्वोत्कृष्ट पर्यटन ग्राम’स्पर्धेत ‘पाटगाव’हे कांस्य श्रेणीतील प्रमाणपत्र विजेते महाराष्ट्रातील एकमेव गाव ठरले आहे. नाबार्ड, जिल्हा नियोजन समिती व महाराष्ट्र राज्य खादी व ग्रामोद्योग मंडळाच्यावतीने पाटगाव मध उत्पादक शेतकरी कंपनी स्थापन करुन इथल्या मध उद्योगाला चालना देण्यात येत आहे.        

     मध निर्मिती आणि विक्री उद्योगाला प्रोत्साहन देवून पाटगावचा मध जगभरात पोहचवण्यासाठी राज्य शासनाच्यावतीने प्रयत्न होत आहेत. यासाठी जिल्हा नियोजन समितीने 2 कोटी 26 लाखांहून अधिक रुपयांचा निधी मंजूर केला आहे. आतापर्यंत 1 कोटी 50 लाखांचा निधी वितरीत केला असून यातील 31 लाख 71 हजारांच्या निधीतून ‘मधाचे गाव पाटगाव’ उपक्रम राबवण्यात येत आहे. यातून मध उद्योगाबरोबरच पर्यटन पूरक व्यवसायांना चालना देवून पाटगाव परिसराचा सर्वांगीण विकास साधण्यात येणार आहे. शाश्वत विकासाचा पथदर्शी प्रकल्प राबविणाऱ्या पाटगावचा विकास हा राष्ट्रीय पातळीवरील संस्थांकडून करण्यात येणार आहे. 

लेखन- वृषाली पाटील, माहिती अधिकारी, जिल्हा माहिती कार्यालय, कोल्हापूर.